Doğu Anadolu Bölgesi'nin en büyük üçüncü ilidir ve 749,754 nüfusu ile önemli bir yerleşim merkezidir. İşte Erzurum'un tarihçesi ve coğrafyasına dair bilgiler:
Erzurum'un Tarihçesi:
Erzurum, tarihi açıdan oldukça eski bir yerleşim merkezidir. Bu bölgedeki yerleşimin tarihi, yontma taş devrine kadar gitmektedir. İlk Tunç Çağı'nda Karaz Kültürü'nün merkezi olarak bilinir. Daha sonra bölgeye Hurriler, Asurlar, Kimmerler, İskitler (Sakalar) hakim olmuş, Persler tarafından M.Ö. 6. yüzyılda istila edilmiştir.
Makedonya Kralı İskender'in bu bölgeyi fethetmesinin ardından, Roma İmparatorluğu döneminde Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde kalmıştır. Erzurum, MS 415-422 yıllarında Doğu Roma İmparatoru II. Theodosius tarafından Theodosiopolis adıyla kurulmuştur. Ancak 633 yılında Müslüman komutan Ömer bin Hattab'ın yönetimindeki İslam orduları tarafından fethedilmiştir.
Daha sonraki dönemlerde bölge, çeşitli hükümetlerin eline geçmiş, özellikle Selçuklular ve Osmanlılar döneminde önemli bir merkez haline gelmiştir. 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi'nden 22 yıl önce Türkler, Erzurum'u fethetmişlerdir.
Erzurum, Saltuklular Beyliği'nin başşehri olarak 1202 yılına kadar önemli bir rol oynamış, ardından Anadolu Selçukluları'nın yönetimine geçmiştir. Bu dönemde Moğol istilaları yaşanmış, İlhanlılar'ın ardından Eretna Beyliği'nin himayesine girmiştir. Sonrasında Karakoyunlular ve Timur'un kuşatmalarına maruz kalmıştır. 1514'te Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim tarafından kesin olarak Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katılmıştır.
Osmanlı döneminde Erzurum, ticaret, kültür, sanat, sanayi ve askeri açıdan gelişmiş, özellikle İran'a yapılan seferlerin üssü konumunda olmuştur. Bu dönemde Erzurum, önemli bir eyalet merkezi haline gelmiştir.
- yüzyılın başlarına gelindiğinde, Erzurum Rus istilalarına üç kez uğramış, ancak geçici olarak işgal edilmiştir. 1877-1878 yıllarında Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Erzurum'da Ahmet Muhtar Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Ruslara karşı direnmiş, ancak sonuçta Rusların lehine gelişmiştir.
1918'de Ermeni çeteleri şehirde katliamlar gerçekleştirmiş, ardından Türk Kurtuluş Savaşı'nın öncüllerinden biri olan Erzurum Kongresi burada toplanmış ve Mustafa Kemal Atatürk, Erzurum Mebusu sıfatıyla Meclis ve Hükümet Başkanlığı'na seçilmiştir.
Erzurum'un Coğrafyası:
Erzurum, Doğu Anadolu Bölgesi'nin güneydoğu kesiminde yer almaktadır. Şehir, Palandöken Dağı'nın eteklerinde, Erzurum Ovası'nın güneydoğu kenarında kurulmuştur. Denizden yaklaşık 1900 metre yükseklikte bulunan Erzurum, yüzölçümü bakımından Türkiye'nin en büyük dördüncü ili olarak bilinir.
Coğrafik olarak, Erzurum çevresi dağlarla çevrilidir. Palandöken Dağı, şehrin batısında ve güneyindedir. Şehrin batısı ve kuzeyi ise daha açık ve ova görünümündedir. Erzurum, İpek Yolu üzerinde yer aldığı için tarih boyunca önemli bir ticaret merkezi olmuştur.
Erzurum'un coğrafyası, tarım ve hayvancılık için uygun alanlar içerirken, aynı zamanda kış turizmi için de elverişlidir. Şehir, yüksek rakımlı yaylalara ve kayak merkezlerine sahiptir.
Sonuç olarak, Erzurum'un tarihçesi zengin ve çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmış, coğrafyası ise dağlarla çevrili ve doğal güzelliklerle dolu bir bölge olarak dikkat çekmektedir. Bu nedenlerle Erzurum, Türkiye'nin önemli şehirlerinden biridir.
