Rize, ülkemizin küzey doğusunda yer alan bir ilimizdir. Rizelilerin temel özellikleri ve yaşama alanları hakkında bilgileri sizlere paylaşacağız.
Mavi göğün Kara denizle birleşip yeşille harman olduğu yerdir Rize. Her mevsimde başı hep dumanlıdır Rize'nin. Sadece yeşili değil her rengi bulursun dağında bayırında. Önüne set çekilmez ırmağında deresinde. Yayla, orman, deniz, dağ demek. Çay, mısır, hamsi, lahana, Anzer de bal, Ayder'de muhlama, kuymak demek.
Sarp kayalıklar, yeşilin 40 tonu. Önünde durulmaz dereleri, dinmeyen yağmuru. Sisli dumanlı dağları, Zil Kale'de tarih, Zigana da geçittir. Liman da Gülcemal ve Yavuz demektir. Yaylalarında bulutların üzerine çıktığınız ve oksijeni sınırsız içinize çektiğiniz yerdir Rize.
Peki Kimdir Rizeli? Hırçın Karadeniz'e fındık kadar taka ile kafa tutup, ekmeğini denizden çıkarandır. Yağmur çamur demeden çayı toplayıp sırtlayan taşıyandır, satandır. Senenin 6 ayı yaylaya gidenler, kuzusu nu sarıp sarmalayan bir buzağıya bile evlat gibi bakandır. Yaylalarda buz gibi puar suyuna giderken sevdalık edendir. Fıkralarda kurnaz Temel, uyanık Fadime’dir. Doğa koşullarına göre yaşamasını, eğlenmesini de bilendir.
Fırtına deresine kafa tutarlar, eğlence olsun diye onunla boğuşan Kemençeyi, tulumu duyana kadar sinirlidir. Gözlerinde gurbet hasreti olsa da içinde saklayandır. Kar üstüne kar yağana kadar sabır edendir. Babadan, atadan kalanı paylaşandır. Adaletli olandır. Her yerde imkansızı başarıp sanat eseri yapandır. Dik yamaçlara ev kuran'dır. Ahşabı ilmek ilmek dokuyan diyoruz ona. En ummadığınız yerde tüm heybetiyle göğe uzanan tarihtir. Kale'de, ziraat de sizi ağırlayan içtiğiniz çayı unutturmayandır.
Yaylalarda özgürlüğünü bulandır. Huzura eren bir çağlayan derelerinde alabalıklar ağ denizinde türlü zenginliğini dağlarında göllere taşıyanlar, Bu suyun adı Rize dir. Rize'nin adı Su. İki kardeştir onlar. Kimi gökten inerken, kimi yerden çağlayan. Kışı ayrı güzeldir. Çisesinin rengi farklı Kaçkarların? Doruğu gibi diktir başı Rize'nin. Uçurum bile olsa onu durduramazsınız. Kemer köprülerden geçip denize ulaşınca Rizeli durmaz artık açılır. Ne gece ne gündüz tutar onu. Bakmayın hep suyla dans ettiğine. Fasulye en kurusunu yapar Rizeli. Hamsinin gururuna dokunur onu yanlış dizmek tavaya.
Muhlama, lahanaya kafa tutar sofrada. Hemşin de horon çağırır bizi. Tulumun, kemençenin sesi, Çayeli'nde bakıra vurulan her çekicin necamesi, ipliği sabırla birleştiren feritriko yapandır. Rizeli ipliğe hayat verendir. Ahşaba hayat verirken adeta konuşur onunla. Mabedine yakışanı yapandır. Horon da figür, şavaşta Kahraman, Kah İpsiz Recep, kah Memiş ağa olandır. Fetihten kurtuluşa kadar kadını, erkeğiyle vatanını savunanlar. Cennetin yeryüzüne düşen gölgesidir. İşte Rize ve Rizeli budur.
Araştıran Yazan: Gökhan SUİÇMEZ
