Önemli ticaret yolu olan İpek Yolu buradan geçmesi ve ve zengin topraklara sahip oluşu Anadolu’daki ilk yerleşim yerlerinden biri olması hususunda önemli bir rol oynamıştır. Başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır ancak kış turizmi ile de ön plana çıkmaktadır. Doğası ve tarihi ile görülmeye değer Erzurum gezilecek yerler için hazırlamış olduğum yazıyı okumaya devam edin…
Kaç Günde Gezilir; Erzurum ortalama 2-3 günde gezilebilmektedir. Eğer Erzurum’un doğasında kamp vs. gibi etkinliklerle daha fazla zaman geçirmeyi düşünüyorsanız bu süre 4-5 güne kadar çıkarabilirsiniz.
Ziyaret Etmek İçin En İyi Zaman; Etrafı dağlarla kaplı olan Erzurum, Türkiye’nin en yüksek illerden biri olup soğuk iklim havası hakimdir. Kış mevsiminde oldukça soğuk ve karlı, yaz mevsimlerinde ise sıcak ve kuraktır. Sert kara ikliminin hakimiyeti altında olan şehre, doğanın yeşillendiği ilkbahar döneminde, kış tatili içinse kış aylarında gelmenizi öneririm.
Havaalanı/Merkez Ulaşım; Havaalanından şehir merkezine nasıl gidebileceğinize dair bilgi almak için Ulaşım Rehberi yazımızı okuyabilirsiniz.
Müze Kartları; Türkiye’nin çoğu ilinde geçerli olan ücretsiz giriş yapabilmenizi sağlayan Müzekart ileErzurum’da yer alan müzeleri ve turistik yerleri ziyaret edebilirsiniz.
Ne Yenir; Erzurum’da deneyimleyebileceğiniz; aşotu çorbası, cağ kebabı, şalgam dolması, lalanga, lor dolması, su börebği, hasuta ve diğer tüm lezzetler için Erzurum’un yöresel yemekleri hakkında tüm bilgiye ulaşabilirsiniz.
*En Popüler Yerler
-Sembolik Yapılar
1- Erzurum Kalesi
Burası Neresi? Roma İmparatoru Theodosius tarafından 5. yüzyılda yaptırılmış olan Erzurum Kalesi’nin uzunluğu toplamda 2 bin metre kadardır. Büyüleyici güzelliği ile harikulade bir manzaraya da ev sahipliği yapan kale, son dönemlerde Türkler tarafından Kışla olarak kullanılmaktadır. İçerisinde barındırdığı Saat Kulesi ile birlikte Kale Mescidi eşliğinde Türk mimarisinin örneklerini gözler önüne seriyor.
Neden Gitmeliyim? Sırasıyla Asurlular, Sasaniler, Persler, Araplar, Romalılar, Bizanslıların hüküm sürdüğü kale son olarak 11. yüzyılda Türklerin eline geçmiştir. İç kale içerisinde ilk Türk-İslam eserlerinden Saltukoğulları dönemine ait Kale Mescidi ve Tepsi Minare yer alıyor. Günümüzde dış kale suları tamamen yıkılmış durumdayken, iç kale surları ise varlığını hala devam ettirmektedir.
- Konum: Camiikebir Mh., 25200 Yakutiye/Erzurum
- Giriş Saatleri: 08:00-19:00
- Telefon: (0442) 213 73 57
- Yol tarifi al >
2- Erzurum Ulu Cami
Burası Neresi? Cami, 1179 senesinde Saltuklu Melik Nasirüddün Muhammed Bey döneminde yapılmıştır. İsmini Irak Selçukluları Sultanı Atabey Kızıl Arslan’dan alan cami, toplamda 6 bin kişilik cemaat kapasitesine sahiptir. Bu rakamla şehirdeki en büyük cami olma özelliğini elinde bulunduran Ulu Cami’nin ikisi doğuda, üçü kuzeyde olmak üzere beş kapısı bulunuyor. Her bir kapı birbirinden farklı olup, kapılardaki kitabelerin her biri incelendiğinde günümüze kadar beş kez onarım geçirdiği görülmekte.
Neden Gitmeliyim? Yüzlerce yıllık medeniyetlere ev sahipliği yapmış olan Erzurum’a geldiğiniz takdirde Ulu Cami’yi ziyaret etmeyi ihmal etmeyin! Anadolu topraklarında Saltuklular döneminden kalmış olan ve asıl adı Atabey Cami olmasına rağmen halk arasında Ulu Cami olarak adlandırmaktadır. Caminin üstünün kapalı olması nedeniyle, içerisindeki nem ve koku doğal bir yolla kendisini temizleyerek havalandırma işlevi görmektedir. IV. Murat döneminde erzak deposu olarak kullanılan cami daha sonraları faaliyetlerine cami olarak devam etmektedir. Göz alıcı mimarisiyle turistlere ev sahipliği yapmaya devam etmektedir.
- Konum: Camiikebir Mh., 25200 Yakutiye/Erzurum
- Yol tarifi al >
3- Erzurum Evleri
Burası Neresi? Bu eski evlerin Anadolu Türk mimarisinde çok ayrı bir yere sahiptir. Doğu Anadolu’nun sert kara iklimi ev planını büyük ölçüde etkilemiştir. Genellikle iki katlı olan evler, soğuk iklimine etkisiyle zemin katlar asıl yaşam yeri olarak kullanılacak hala getirilmiştir. Zemin kat çoğunlukla kadınların yaşadıkları ve yemek pişirdikleri tandır evine kışlık odalar açılmıştır.
Zemin katında; ahır,depo,kiler olarak kullanılmak üzere odalar mevcut. Evlerin büyük bir kısmı savaş ve yangınlar sebebiyle neredeyse yok olmuştur. Evler onarımdan geçirilerek turizme kazandırılmış olup, 1980 senesinde 500’e ulaşan evlerin sayısı giderek azalmış ve şuan da 100’e kadar düşmüştür.
Neden Gitmeliyim? Merkezdeki Yakutiye’de bulunan 12 eski tarihi evin birleştirilmesiyle oluşturulmuş olan müze sokak adlandırılabilecek evlerde; yer sofraları ve divanda servis hizmetleriyle geleneksel Erzurum yaşamının kültürünün örnekleri sergilenmekte. Turistlerin ziyaretine açık olan evlerde Erzurum’un lezzetli yemeklerini yiyebilir, veya bir köpüklü kahve içebilirsiniz.
- Konum: İbrahim Paşa Mh., Yüzbaşı Reşit Bey Sokak, 25200 Yakutiye/Erzurum
- Telefon: (0442) 213 83 72
- Giriş Ücreti: 08:00-23:00
- Yol tarifi al >
4- Erzurum Havuzbaşı
Burası neresi? Erzurum’un ana meydanı konumunda bulunan bu havuz, Erzurum’da kime sorsanız gösterebileceği ana noktaların başında gelmektedir. Devasa bir havuzun etrafında şekillenen meydan etrafında birçok kafe ve mağaza bulunmaktadır. Havuzbaşı’nın geçmişi ise 1930’lu yıllara dek uzanmaktadır.
Neden gitmeliyim? Erzurum Havuzbaşı, Erzurum gezisi planlayanlar için iyi bir başlangıç noktası olacaktır. Burası aynı zamanda insanlar için önemli buluşma noktalarının başında gelmektedir. Meydanda bulunan 3,5 metre yüksekliğindeki Atatürk Heykeli de meydanı çekici kılan detaylar arasında bulunmaktadır.
- Adres: Vaniefendi, Yenişehir Cd. No:33, 25100 Yakutiye/Erzurum
- Yol tarifi al >
5- Paşa Bey Konağı
Burası neresi? Paşa Bey Konağı, Erzurum’un simgesel yapılarından biri olarak kabul edilen tarihi bir konaktır. Konağın yaklaşık 300 yaşında olduğu düşünülmektedir ve 10 odadan oluşmaktadır. Konakta doğup büyümüş olan Hakim Bey, konağı ziyaretçilere tanıtma misyonunu üstlenmiş. Kendisi hoş tavrıyla ziyaretçilere konağı gezdirmekte ve yöresel usülle yani kıtlama ile çay ikram etmektedir. Bunun karşılığında ise belirli bir ücret bağışı kabul etmektedir 🙂
Neden gitmeliyim? Geleneksel objelerle bezenmiş olan konağı ziyaret edenler, Erzurum geleneksel ev yaşamının nasıl olduğu hakkında önemli bilgile edinebilmekte, harika tavan süslemelerini inceleyebilmektedir. Gerek konağın ve içerisindeki mobilyaların güzelliğini gerekse de Hakim Bey’i unutamayacağınızdan emin olabilirsiniz.
- Adres: Rabia Ana, Toprak Tabya Sk. No:14, 25030 Yakutiye/Erzurum
- Yol tarifi al >
-Anıtlar, Mezarlar
6- Nene Hatun Tarihi Milli Parkı
Burası neresi? Nene Hatun daha 20 yaşındayken, 93 Harbi sırasında Aziziye Tabyası’nı kurtarmak için öncülük etmiş Türk tarihinin önemli kadın kahramanlarından biridir. Kendisi yaptığı fedakarlıklar nedeniyle 1955 senesinde “Yılın Annesi” seçilmiş ve o yıl da Erzurum’da hayata gözlerini yummuştur. Onun adının verildiği bu duygu dolu park da Erzurum’un görülmeye değerleri yerleri arasında bulunmaktadır ve 2009 senesinde milli park statüsüne kavuşmuştur.
Nene Hatun Milli Tarihi Milli Parkı, Erzurum şehir merkezinden 7,5 kilometre uzaklıkta bulunmaktadır. Milli Park içerisinde özellikle Nene Hatun’a ait anıt mezar burasını çok anlamlı kılan detayların başında gelmektedir. Park içinde aynı zamanda Erzurum’un birçok kahramanına ait heykeller, anıtlar ve doğal güzellikleriyle de dikkat çekmektedir.
Neden gitmeliyim? 400 hektara yakın bir alanda kurulu olan park, manevi duyguları güçlendirmek için Erzurum’a gelenler için görülmesi gereken bir duraktır. Özellikle Aziziye Tabyası ve Mecidiye Tabyası gibi tarihe yön veren önemli noktaları görmek ziyaretçiler için çok özel duyguların ortaya çıkmasını sağlamaktadır.
- Adres: Şehitler, 25070 Palandöken/Erzurum
- Ziyaret saatleri: Her gün 08.00-18.00
- Yol tarifi al >
7- Abdurrahman Gazi Türbesi
Burası neresi? Abdurrahman Gazi, Peygamber Efendimiz (SAV)’ın ashabından gelen zatlardan biridir. Kendisine ait türbe ise 1796 senesinde Erzurum Valisi Yusuf Ziya Paşa’nın eşi Ayşe Hanım tarafından yaptırılmıştır. Türbenin bulunduğu konum Palandöken Dağı’nın eteklerinde huzur veren bir yer ve Erzurum şehir merkezinden sadece 2,5 kilometre uzaklıkta bulunmaktadır.
Türbenin giriş kapısında bir de kitabe bulunmaktadır. Türbenin yapılış tarihi de 1796 senesinde yazılmış olan bu kitabeden anlaşılmaktadır. Kitabe Hattat Salim isimli zanaatkarın ellerinden çıkmıştır. Türbe içinde Abdurrahman Gazi Hazretlerine ait 4,85 metre uzunluğundaki makam ziyaret edilebilmektedir.
Neden gitmeliyim? Türbe hem dua etmek ve manevi anlamda huzurlu bir yer bulmak isteyenler için, hem de piknik yapmak isteyenler için Erzurum’un değerlendirilmesi gereken yerleri arasında bulunuyor. Özellikle dini bayramlarda türbe birçok kişi tarafından ziyaret edilmekte ve insanlar dualarını gerçekleştirmektedir.
Aklınızda bulunsun! Abdurrahman Gazi Türbesi’ne doğru giderken sizi Gizemli Yol karşılayacak. Burayı gizemli kılan şey ise yokuş yukarı olmasına rağmen arabayı boşa alıp ayağınızı gazdan kesseniz bile aracın yokuş yukarı gitmeye devam ediyor olmasıdır. Yolun bulunduğu konuma geldiğinizde talimat tabelasını da göreceksiniz zaten.
Kimisi buranın esasen yokuş olmadığını iddia ederken kimisine göre manyetik bir alan olmasından dolayı bu şekilde bir sonuç ortaya çıkmaktadır. 2017 yılında Makine Mühendisi Fırat Aladağ bu soruna bir son vermek amacıyla bölgede su terazisi ile inceleme yapmış ve yolun aslında yokuş aşağı olduğunu ve bu durumun yalnızca bir göz yanılgısı olduğ sonucunu netleştirmiştir.
- Adres: Abdurrahman Gazi, 25080 Palandöken/Erzurum
- Yol tarifi al >
-Seyir Noktaları
8- Kocakaya Gözetleme Kulesi
Burası Neresi? Erzurum ilçe merkezine bağlı olan Başkale Köyü’ne 1,5 kilometre doğusunda yer alan gözetleme kulesi, vadinin en yüksek tepesine kurulmuş durumdadır. Tepeye uygun olarak inşa edilmiş olan kulenin bazı surları hala ayaktadır. Duvarlar düzgün kesme taşlar ile kaplanmış durumda olup, duvar içleri kireç harçlarla karıştırılmış moloz taş dolguludur. Duvar uzunluğu 4 metre olup 2,5 metre yüksekliğindedir. Yamaçlarına doğru çok sayıdaki amorf ve profil veren seramik parçalarına ve yoğun yerleşim izlerine rastlanmıştır. Batı eteklerindeki seramik parçalar buranın Erken Tunç Çağından itibaren yerleşim alanı olduğunu ve Orta Çağa kadar farklı kültürlere ev sahipliği yaptığını göstermektedir.
- Adres: Samikale, Samikale Köyü Yolu, 25530 Narman/Erzurum
- Yol tarifi al >
9- Atlama Kuleleri
Burası neresi? 2011 Erzurum Dünya Üniversiteler Arası Kış Oyunları’nın önemli noktalarından biri olan Atlama Kuleleri, Türkiye’de başka bir eşi olmayan bir yer olması nedeniyle dikkat çekmektedir. Burası günümüzde sunduğu muhteşem manzara ile biliniyor ve özellikle şehir dışından gelen ziyaretçiler buraya uğrayarak şehrin panoramik manzarasını seyretme imkanına sahip oluyor.
Neden gitmeliyim? Atlama Kuleleri, 125 metrelik uzunluğu ile dünyadaki en uzun atlama kuleleri olmasından dolayı ayrı bir öneme sahiptir. Burada bulunan Kule Kafe’yi ziyaret ederek, bir şeyler yiyip içebilir ve manzarayı seyredebilirsiniz. Özellikle de akşam saatlerinde manzaranın muhteşem olduğunu söylememiz gerekiyor.
- Adres: Hacı Ahmet Baba, Tepe Sk. No:16, 25070 Palandöken/Erzurum
- Yol tarifi al >
10- Doğu Anadolu Gözlemevi
Burası neresi? 3 bin rakıma sahip Konaklı Tepeleri’nde bulunan Doğu Anadolu Gözlemevi, 3,17 metre yüksekliğe sahiptir ve 2012 senesinde inşa edilmeye başlamıştır. Atatürk Üniversitesi tarafından kontrol edilen gözlemevi, aynı zamanda Türkiye’nin en büyük kızılötesi teleskobuna ev sahipliği yapması nedeniyle bu konuda önemli bir eskikliği gidermektedir.
Neden gitmeliyim? Doğu Anadolu Gözlemevi, sunduğu muhteşem panoramik manzaraları ile hem fotoğraf çekmek hem de manzaraların tadını çıkarmak için gidilebilecek yerler arasında bulunmaktadır.
Aklınızda bulunsun! Buraya gelmeyi düşünenlerin yanında kalın bir şeyler getirmesini öneriyoruz çünkü üşümeniz muhtemel. Gözlemevine giriş için ise Atatürk Üniversitesi’nden izin alınması gerektiğini de belirtelim.
- Adres: Konaklı, 25070 Palandöken/Erzurum
- Yol tarifi al >
-Müzeler
11- Erzurum Resim Heykel Müzesi ve Galerisi
Burası Neresi? Erzurum Resim Heykel Müzesi ve Galerisi, Erzurum Kongeresi’nin toplandığı ilk bina olan 23 Temmuz Erzurum Kongre Binası içerisinde yer alıyor. 1864 senesinde inşa edilen bina Mıgırdiç Sanasaryan tarafından yaptırılmış olup okul olarak h-faaliyet göstermiştir. 1924 yılında yaşanan yangının ardından, 1926 senesinde başka bir okul olarak tekrardan açılarak Güzel Sanatlar Lisesi alanında hizmet vermeye devam etmiştir. 1960 senesinde Atatürk ve Erzurum Kongresi Müzesi olarak ziyarete açılan bina, 2011-2013 yılları arasında Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredilmiştir. Binanın içerisinde küçük bir Sanat ve Edebiyat Kütüphanesi mevcut.
- Konum: Alipaşa, Kongre Cd. No:44, 25040 Yakutiye/Erzurum
- Giriş Saatleri: 08:00-17:00
- Yol tarifi al >
12- Atatürk Evi Müzesi
Burası Neresi? Çaykara Caddesi, Çaykara Sokak’ta yer alan konak, 19. yüzyılın sonlarına doğru zengin bir adam tarafından yaptırılmıştır. 9 ay gibi kısa bir süreliğine Alman Konsolosluğu tarafından kullanılan bu yapı, 1918 tarihinde Erzurum’un kurtuluşunun ardından Erzurum Valiliği’ne verilmiştir. Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkmasından son bir sonraki adresi Erzurum’a gedikten sonra bu konağa, Hüseyin Rauf Bey ve arkadaşları ile yerleşmiştir.
1919 tarihine dek 52 gün boyunca Erzurum Kongresi çalışmalarını sürdürdükleri konak tarihsel bir önem kazanmıştır. Atatürk’ün şehri terk etmesinin ardından ev yine vali konağı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Erzurumlu bir kuyumcuya yaptırılan altın anahtar ile evin tapusu Mustafa Kemal Paşa’ya armağan edilmiştir. Atatürk’ün vefatı üzerine kız kardeşi Makbule Boysan Hanım’a verilmiştir ve onunda ölümü üzerine Çocuk Esirgeme Kurumu’na devredilmiştir.
- Konum: Yukarı Mumcu Mh., 25200 Yakutiye/Erzurum
- Giriş Saatleri: 09:00-18:00
- Telefon: 0442 234 20 37
- Yol tarifi al >
13- Erzurum Arkeoloji Müzesi
Burası neresi? 6 bin m²’lik bir bahçede hizmet veren Erzurum Arkeoloji Müzesi, Erzurum ve çevre illerden çıkarılan arkeolojik kalıntılara ev sahipliği yapmaktadır. Müze ilk olarak 1944 senesinde Yakutiye Medresesi’nde hizmet vermeye başlamıştır. Müzenin ziyarete açılması ise 1968 yılında gerçekleşmiştir.
1994 yılında, Yakutiye Medresesi’nde etnografya müzesinin açılmasının ardından iki katlı bir yapıya taşınmıştır. Binanın alt katında sergi salonları yer almaktadır. Üst kat ise yönetim ve depo alanı olarak değerlendirilmektedir.
Neden gitmeliyim? Müze şu anda güvenlik açısından uygun bir binaya taşınana kadar ziyaret edilememektedir. Bununla birlikte müzenin açılmasının ardından bu özel eserleri görmek, Erzurum ve çevresinin tarihini daha yakından tanımak için Erzurum Arkeoloji Müzesi’ni, Erzurum gezilecek yerler listenize dahil etmelisiniz.
- Adres: Lalapaşa, Yakutiye Cd. No:2 D:14, 25100 Yakutiye/Erzurum
- Telefon: 04422330414
- Ziyaretsaatleri: Şu anda ziyarete kapalı
- Yol tarifi al >
14- Ata Buz Müzesi
Burası neresi? Türkiye’de ziyaret edebileceğiniz ilk ve tek buz müzesi olan Ata Buz Müzesi, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nin bünyesinde açılmıştır. 3000 m²’lik bir alanda bulunan müzede birçok buzdan heykel sergilenmektedir ve bu heykellerin formunu koruyabilmesi için içerisinin sıcaklığı devamlı 5 derecede sabit tutulmaktadır.
Müzenin daha etkileyici olabilmesi için muhteşem ışık ve ses efektleri de eklenmiştir. Müze sergisi 20 kişilik bir ekiple 2 aylık bir çalışmanın neticesinde ortaya çıkmıştır. Müzenin hayata geçirilmesi 2017 yılında şehirde gerçekleştirilen Avrupa Gençlik Olimpik Festivali vesilesiyle olmuştur. Hem yetişkinlere hem de çocuklara hitap eden Ata Buz Müzesi, yılın 12 ayı ziyaret edilebilmektedir. Müzeye gerek kişisel aracınızla gerekse de toplu taşıma araçlarıyla ulaşmak oldukça kolaydır.
Neden gitmeliyim? Buzdan yapılmış muhteşem eserleri incelemek ziyaretçiler için muhteşem bir deneyim olmaktadır. Bu nedenle Erzurum’a geldiğinizde bu güzel müzeyi kesinlikle görmeniz gerekiyor.
- Adres: Üniversite, Güzel Sanatlar Fakültesi, Atatürk Ünv., 25240 Yakutiye/Erzurum
- Telefon: 04422316329
- Ziyaret saatleri: Pazartesi-Cuma 10.00-16.00
- Yol tarifi al >
*Doğa İçerisinde Gezilecek Yerler
-Doğal Güzellikler
15- Narman Peri Bacaları
Burası Neresi? Kırmızı rengi ve ilginç şekilleriyle dikkat çekici bir hal olan Narman Peri Bacaları, adını aldığı Narman ilçesinde yer alıyor. Rüzgar ve yağmurun toprağı aşındırması ile meydana getirdiği bu jeolojik oluşumlar Doğa Anadolu’da yalnızca bu burada görülmektedir. Kadadokya’daki oluşumlar ile bu yöredeki oluşumlar meydana gelme şekiller bakımından farklılık göstermektedir.
Kapadokya‘daki bacalar volkanizma sonucunda meydana gelirken, Narman’da bulunanlar ise günümüzden 2,5-3 milyon yıl önce akarsuların bir çökelme havzasına taşıdığı malzemelerin zamanla aşınması sonucu meydana gelmiştir. Kırmızı rengini, tortullardaki kırmızı renk demirin Fe2O3 şeklinde oksitlenmesiyle almıştır. Turizme katkı sağlaması için pek çok şenlik ve etkinlik düzenleniyor olup, gerek yerli gerekse yabancı turistlerin ilgisi artmaya devam etmekte.
Neden Gitmeliyim? 2012 yılında UNESCO Türkiye Milli Komitesi tarafından Dünya Geçici Miras Listesi’ne alınan kırmızı periler diyarı olarak adlandırılan Narman Peri Bacaları, Erzurum’da mutlaka ziyaret edilmesi gereken doğal güzellikler arasında yerini alıyor. Amerika’nın Arizona, Kolorado Vadisi’nde yer alan Büyük Kanyon ile benzer yönleri bulunan Erzurum peri bacaları, rengiyle kendine hayran bırakıyor. Ziyaret ederken oldukça keyif alacak olup, yüzlerce senedir sapa sağlam şekilde ayakta durmaktadır. Bölgeye yakın noktada konaklayabilme imkanına sahipsiniz. Burada farklı fotoğraflar çekerek kendinize anı yaratabilirsiniz.
- Konum: Yoldere, 25534 Narman/Erzurum
- Yol tarifi al >
