Normal şartlarda Türkiye'de milletvekili seçimleri 4 yılda bir yapılır. Her 4 yılda bir 550 milletvekili seçilir ve milletvekillerinin partilere dağılımına göre bir hükümet kurulur. Hükümet güvenoyu alırsa görevini 4 yıl boyunca sürdürür. Ancak 16 Nisan'da yapılan referandum ile birlikte TBMM'ye girecek olan milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarıldı. Bazı durumlarda genel seçim 4 yıldan daha kısa sürelerde de yapılabilir. Buna 'erken seçim' denir.
Erken Seçim Kavramı ve Tanımı
Erken seçim, mevcut hükümetin görev süresi dolmadan ve normal seçim takviminden önce gerçekleştirilen bir seçimdir. Meclis, erken seçime gitmeye karar verirse seçim kararıyla birlikte seçim tarihini de açıklamak zorundadır. Seçim, açıklandıktan en az 45, en fazla 90 gün sonra yapılabilir. TBMM Genel Kurulu'nda, erken seçim kararının alınabilmesi için kurulun yarısından fazlasının oyu yeterlidir. Kurul, ilan edilen tarihe göre bir seçim takvimi belirler. Yüksek Seçim Kurulu (YSK), erken seçime ilişkin süreçleri belirlemekte ve seçim hazırlıklarını yürütmektedir.
Erken Seçimin Nedenleri
Erken seçime gitme kararı, çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Türkiye'de özellikle 1980'den sonra genel seçimlerin normal sürelerinden önce yapılmasının nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
Ekonomik Durum ve Enflasyon Etkileri: Ülke ekonomisinin kötüye gitmesi ve yüksek enflasyon gibi ekonomik sorunlar, toplumun çeşitli kesimlerinin hükümete karşı tepki göstermesine ve erken seçim taleplerinin artmasına neden olabilir.
Muhalefet ve Kamuoyu Baskısı: Muhalefet partileri, sivil toplum örgütleri ve kamuoyu, iktidardaki parti veya partilere baskı yaparak erken seçim taleplerini dile getirebilir.
Siyasi Konjonktür ve Genel Başkan DeğişiklikleriErken seçim, siyasi konjonktürde meydana gelen değişikliklerle ilişkili olabilir. Örneğin, bir parti liderinin istifası veya değişimi, siyasi arenada dengelerin değişmesine ve erken seçim taleplerinin ortaya çıkmasına yol açabilir.
Askeri Müdahaleler ve Yönetim Değişiklikleri: Türkiye'nin geçmişinde askeri müdahaleler ve yönetim değişiklikleri yaşanmıştır. Bu tür olaylar, siyasi istikrarsızlık ve güven sorunlarına neden olabilir ve erken seçim ihtiyacını doğurabilir.
Yüksek Seçim Kurulu'nun Rolü ve Hazırlık Süreçleri
Erken seçim sürecinde Yüksek Seçim Kurulu (YSK), seçimlere ilişkin süreçleri yönetir ve hazırlıkları gerçekleştirir. YSK, seçmen kütüklerinin yenilenmesi, seçime katılacak siyasi partilerin belirlenmesi, adayların ilan edilmesi, il ve ilçe seçim kurullarının belirlenmesi, oy pusulalarının bastırılması gibi birçok önemli görevi yerine getirir. Ayrıca, YSK yurt dışında yaşayan vatandaşların oy kullanma tarih ve yöntemlerini de belirleyebilir.
Erken seçim, Türkiye'nin siyasi ve sosyal dinamiklerine bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur. Ekonomik, siyasi ve toplumsal faktörler erken seçime neden olabilir. Ancak erken seçim kararı, mevcut hükümetin ve ilgili kurumların yetkilendirme ve takvim belirleme süreçlerine tabidir.